Οδοιπορικό στη Μέκκα της λεσβιακής Ορθοδοξίας και τον παραδοσιακό οικισμό του βορειοανατολικού Αιγαίου - Γράφει ο Μιχάλης Χάνδακας
Οσες φορές και να ταξιδέψουμε στη Λέσβο, ο παραδοσιακός οικισμός της Αγιάσου βρίσκεται πάντα ανάμεσα στις στάσεις μας είτε για τα μερακλήδικα μεζεδάκια που σερβίρουν στην πλατεία είτε για να απολαύσουμε ένα φλιτζάνι από το τοπικό αφέψημα, το καϊνάρι αλλά κυρίως, για να ανάψουμε ένα κερί στη χάρη της Παναγιάς.
Αυτή τη φορά όμως, το πανέμορφο χωριό της Λέσβου δεν ήταν απλώς ένας από τους σταθμούς του ταξιδιού μας αλλά ο προορισμός άλλης μιας επίσκεψής μας στο καταπράσινο νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Ο οικισμός της Αγιάσου απλώνεται στις πλαγιές του όρους Όλυμπος σε υψόμετρο 460 μέτρων με τον πληθυσμό του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, να ανέρχεται στους 2.320 κατοίκους. Οι ομορφιές της σε κερδίζουν από... χαμηλά πριν καλά-καλά ανηφορίσεις στο γραφικό χωριό με τα λιθόστρωτα σοκάκια με τις πυκροδάφνες και τα αναρριχώμενα φυτά.
Το Λαογραφικό Μουσείο και η Πινακοθήκη βρίσκονται στην είσοδο του οικισμού απέναντι από το πετρόχτιστο Δημαρχείο. Ενδιάμεσα, κάτω από τον επιβλητικό πλάτανο μπορεί ο επισκέπτης να γευτεί τους πιο λαχταριστούς λουκουμάδες που σερβίρονται με μπόλικο μέλι και κανέλα αλλά και τα παραδοσιακά γλυκά της Αγιάσου όπως, η μπακλαβού και η πλατζέντα που σερβίρονται σχεδόν όπου κι αν καθίσεις.
Ακολουθώντας τη διαδρομή προς τα πάνω, άθελά σου παγιδεύεσαι σε μια άλλη εποχή. Μια γερή δόση νοσταλγίας πλημμυρίζει την ψυχή σου αντικρίζοντας μαγαζάκια ξεχασμένα στον χρόνο, που κάποτε συντηρούσαν ολόκληρες οικογένειες. Το παλιό ραφτάδικο με τις ραπτομηχανές αντίκες και τους ξύλινους πάγκους που έσφυζε παλιά από την πελατεία του χωριού, παραμένει ανοιχτό σήμερα για να μην πέσει στη λήθη ένα από τα πιο διαδεδομένα επαγγέλματα του περασμένου αιώνα. Αυτό του ράφτη. Αλλο ένα κατάστημα που σε γυρίζει στο παρελθόν είναι τα παραδοσιακά υφαντά και τα κεντήματα χειρός. Αυτομάτως σου 'ρχονται στο νου εικόνες με όμορφες κοπελιές να υφαίνουν στον αργαλιό και να κεντούν, κουβεντιάζοντας παράλληλα για τα παλικάρια που τις πολιορκούν.
Στην Αγιάσο, δεν είναι δύσκολο να αφήσεις τη φαντασία σου αχαλίνωτη. Οι πιο ρομαντικές ιστορίες ξεπηδούν αβίαστα σε κάθε σου βήμα διαβαίνοντας τα καλντερίμια του οικισμού που διατηρεί αναλλοίωτα στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Στον πυκνοκατοικημένο οικισμό ακόμα, κατασκευάζονται χειροποίητα σκαλιστά έπιπλα και κεραμικά είδη ανάμεσα στα οποία είναι και τα παγιαβλέλια ή παγιαβλέλ - σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο - που φτιάχνεται από τους παραδοσιακούς αγγειοπλάστες-κεραμοποιούς της Λέσβου.Το αγγείο αυτό που μοιάζει με μικρό πήλινο ποτιστήρι κήπου ή απεικονίζει κάποιο πτηνό, δεν έχει άλλη χρησιμότητα από το να αποτελεί ένα ακόμη παιδικό παιχνίδι και συγκεκριμένα μία νεροσφυρίχτρα.
Στο χωριό λειτουργεί και Βιβλιοθήκη η οποία βρίσκεται δίπλα στον κινηματογράφο και αριθμεί γύρω στους 25.000 τόμους βιβλίων. Στο Λαογραφικό Μουσείο φιλοξενείται από το καλοκαίρι του 2010 η σπάνια Ιδιωτική Λαογραφική Συλλογή του Στρατή Π. Τζίνη που διασώζει εξαίρετα κειμήλια της βιοτεχνικής παράδοσης της Αγιάσου ενώ στεγάζει αίθουσα παραδοσιακών στολών, Πινακοθήκη Λέσβιων ζωγράφων, Συλλογή του Στρατή Ευαγγελινέλη με εξαιρετικά κεραμικά των Χατζηγιάννηδων κ.ά.
Η Παναγία της Αγιάσου
Το όνομα Αγιάσος προήλθε από την εικόνα της Παναγίας που έφερε την επιγραφή «ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ» και μετέφερε ο μοναχός Αγάθωνας από την Ιερουσαλήμ το 803 μ.Χ. η οποία θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Με το πέρασμα των χρόνων η φράση Αγία Σιών μετεξελίχθηκε σε Αγιάσος.
Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στο κέντρο της Αγιάσου και είναι γνωστή κυρίως για τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας. Η εκκλησία στεγάζει εκκλησιαστικό μουσείο με μια σημαντική συλλογή χειρογράφων, σκευών και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων. Στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Προσκυνήματος - ο οποίος είναι περιτοιχισμένος αφού παλιά ήταν μοναστήρι - υπάρχουν και άλλα κτίσματα και βοηθητικοί χώροι. Μέσα στον περίβολό της υπάρχουν το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων, δύο Μουσεία (Βυζαντινό και Λαϊκό), χώροι υποδοχής και φιλοξενίας, αποθήκες, ενοικιαζόμενα καταστήματα, το κτιριακό συγκρότημα του Παλαιού Ξενώνα 65 δωματίων, το Πνευματικό Κέντρο, το διώροφο ξενοδοχείο "Αγία Σιών" και το κωδωνοστάσιο.
Κάθε δεκαπενταύγουστο η Παναγιά της Αγιάσου αποτελεί τη Μέκκα της λεσβιακής Ορθοδοξίας. Από τις αρχές του μήνα αρχίζουν να καταφθάνουν τα καραβάνια των πιστών για να προσκυνήσουν την Παντάνασσα και να εκπληρώσουν το τάμα τους.
Οποιος επισκεφθεί την Αγιάσο, το βέβαιο είναι ότι θα την ξαναεπισκεφθεί. Αλλωστε, το νησί της Λέσβου είναι προικισμένο με όλου του κόσμου τις ομορφιές και για να τις απολαύσει ο ταξιδιώτης, μια φορά δεν είναι αρκετή. Κάθε μέρος, κάθε χωριό και διαφορετικό τοπίο, διαφορετικό χρώμα. Ενα καταπράσινο νησί με μαγευτικές ακρογιαλιές, κρυστάλλινες θάλασσες, ιαματικά λουτρά, κάστρα, ναούς και αγνά προϊόντα από λαδοτύρια μέχρι το ξακουστό ούζο Μυτιλήνης.
Ενημερωθείτε για τα δρομολόγια της Blue Star και της Hellenic Sea Ways προκειμένου να κλείσετε εγκαίρως το ταξίδι σας. Για τη διαμονή σας, σάς προτείνουμε το Ξενοδοχείο "Αrisvi All Seasons Hotel" στη Σκάλα Καλλονής (ναι, εκεί που ψαρεύεται η διάσημη σαρδέλα) σε ένα γαλήνιο τοπίο, μπροστά στη θάλασσα.
Ευχαριστούμε για άλλη μια φορά θερμά:
-Την Blue Star και τη Hellenic Sea Ways του Ομίλου "Αttica Group" καθώς και τα ευγενικά πληρώματα των πλοίων τους που μας πρόσφεραν όλες τις ανέσεις & το Ξενοδοχείο "Αrisvi All Seasons Hotel" και τον κο Ιγνάτιο Νανίδη για τη φιλοξενία και την υποστήριξή τους στο αφιέρωμα.
