Τα γενόσημα φάρμακα: προστατεύουν την οικονομία ή απειλούν την υγεία;
Του Γιώργου Mαθιουδάκη MD, PhD – Διευθυντή Πνευμονολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Νικαίας Πειραιώς geoamath@otenet.grΤα γενόσημα φάρμακα είναι αντίγραφα φαρμάκων που έχει λήξει η πατέντα τους, δηλαδή η προστασία να παράγεται μόνο από την Εταιρεία έρευνας που το ανακάλυψε και το έθεσε στην κυκλοφορία, με βάση πιστοποι-ητικά βιοδιαθεσιμότητας και κατόπιν ενδελεχών μελετών, ότι εκπληρώνει την αποστολή, για την οποία παρα-σκευάσθηκε και χορηγείται. Κάθε φάρμακο αποτελείται από τη δραστική ουσία, εκείνη που ασκεί τη θεραπευτική δράση και τα έκδοχα, δηλαδή τις ουσίες μέσω των οποίων εκφέρεται. Τόσο η δραστική ουσία, όσο και τα έκδο-χα είναι απαραίτητο να ελέγχονται για την επωφελή δράση τους και την απαλλαγή από κινδύνους προκλήσεως άμεσων ή απώτερων περενεργειών. Η δραστική ουσία και τα έκδοχα είναι, κατά κανόνα, χημικές ενώσεις, και ο οργανισμός έχει μεν ένα πλούσιο οπλοστάσιο να αδρανοποιεί τις χημικές ουσίες που προσλαμβάνει, αλλά δεν μπορεί να αδρανοποιεί κάθε ουσία που εισέρχεται στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού. Είναι, επομένως, σημαντικό, να εκπονούνται ιδιαίτερα λεπτομερείς έλεγχοι, στο χημικό εργαστήριο, στα πειραματόζωα, και στους εθελοντές, πριν ένα φάρμακο διατεθεί στην ελεύθερη αγορά, συνταγογραφηθεί και χοηγηθεί σε ανθρώπινα πλά-σματα.
Τα γενόσημα φάρμακα είναι πολλυ φτηνότερα, από τα αντίστοιχα πρωτότυπα, αν και αυτό δεν μπορεί να κα-τανοηθεί με όρους ασφάλειας και υγιεινής. Η τιμή ενός φαρμάκου δεν ορίζεται από το ονομαστικό κόστος της παρασκευής της ουσίας που εμπεριέχει, αλλά από την πανάκριβη έρευνα που οδήγησε στην ανακάλυψή του και την επένδυση υπέρογκων ποσών για την υπό όρους ασφάλειας αρχική περίοδο της δοκιμασίας του και διαθέσεώς του. Όταν λήξει η πατέντα του, που αποτελεί αφετηρία για αναπαραγωγή αντιγράφων, έχουν αποσβεσθεί τα υπέρογκα ποσά που δαπανήθηκαν για την εξέλιξή του και τη διάθεσή του. Οι εταιρείες διατηρούν ακόμη κάπως υψηλότερη τιμή, για να συνεχίσουν την έρευνα για ανακάλυψη άλλων φαρμακευτικών παραγόντων, που πάλι θα ακολουθήσουν την ίδια διαδορμή ως τα ράφια του φαρμακείου, αρχικά ως πρωτότυπο και, αργότερα, ως αντίγραφο. Οι Εταιρείες που συσκευάζουν αντίγραφα φαρμάκων δεν έχουν δραστηριότητα μελέτης και πα-ραγωγής πρωτότυπων φαρμακευτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα πολύ μικρότερο λειτουργικό κόστος.
Ο ισχυρισμός ότι στην Ελλάδα προωθείται η στροφή προς χρήση γενοσήμων, προκειμένου να εξοικονομηθούν κεφάλαια, για επιστημονική έρευνα, είναι παραπλανητικός, επειδή καμμιά πρόβλεψη περί αυτού δεν έχει συγκεκριμένα δρομολογηθεί. Αντίθετα, στα Νοσοκομεία, η έρευνα είναι ως και απαγορευμένη, είτε λόγω ελλεί-ψεως τεχνολογίας και προσωπικού ή λόγω εκτροπής των κονδυλίων και των πόρων σε αλλότριες επιδιώξεις. Η καταγγελία ότι οι Έλληνες Ιατροί αποφεύγουν τα αντίγραφα, επειδή διατηρούν σχέσεις συναλλαγής με τις φαρ-μακοβιομηχανίες παραγωγής πρωτοτύπων είναι ψευδεπίγραφη και συκοφαντική, επειδή η πραγματικότητα έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη, βασισμένη στην πιστοποίηση, προς τα πρωτότυπα, που στερούνται τα άγνωστης προελεύσεως αντίγραφα.
Η πολυφαρμακία και η σπατάλη πόρων για χορηγήσεις περιττών φαρμάκων οφείλεται στην λόγω οικονομι-κής δυσπραγίας περιορισμένη εκπαίδευση/ενημέρωση των Ιατρών που παραμένει ως ατομική πρωτοβουλία και, σε όλα τα στάδια της εκπαιδεύσεώς τους, διενερεγείται με δικά τους έξοδα. Η έλλειψη συνεχιζόμενης εκπαιδεύ-σεως, δεν συνεπάγεται μόνο αμυντικής αιτιολογίας πολυφαρμακία, που αυξάνει το κόστος, αλλά και (για τον ίδιο λόγο) υπερπληθώρα παρακλινικών εξετάσεων. Επιπλέον, η απάνθρωπη φόρτιση στην οποία υποχρεώνεται, οδηγεί τον έλληνα Ιατρό στην πλήρη βιολογική και πνευματική εξουθένωση, ώστε δεν έχει κάν αντοχή για εκπαί-δευση/ενημέρωση στις εξελίξεις της επιστήμης του, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, που έχουν να κάνουν με το σχέδιο ζωής του κάθε επιστήμονα.
Ο ιατρός, που, υποχρεούμενος σε εξευτελιστικές συμβάσεις, που ουσιαστικά τον φέρουν σε κατάσταση υπα-γωγής έναντι της κοινωνίας του και τον υποχρεώνουν να εργάζεται σε συνθήκες αρνησικυρίας, ευρίσκεται συνε-χώς σε κατάσταση οιωνεί απολογίας, έναντι φαινομενικών αστοχιών στη διάγνωση ή τη θεραπεία, που παραμέ-νουν δράσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας. Η αρνησικυρία, η υπαγωγή, και η αβεβαιότητα είναι που φταίνε τόσο για την πολυφαρμακία, όσο και για τον υπερβολικό αριθμό περιττών παρακλινικών εξετάσεων.
Η λύση είναι: καλύτερη εκπαίδευση, παρά καταχρήσεις, ακόμη και φτηνών φαρμάκων. Μόνο η ροπή στην καλλίτερη εκπαίδευση συνεπάγεται εξοικονόμηση πόρων, γιατί θα αποτρέψουν την κατάχρηση, παρά τη στροφή σε φτηνά φάρμακα και περιττές παρακλινικές εξετάσεις.
