“Η υπόθεση Γεωργίου και το χρονικό ενός αχρείαστου Μνημονίου”

Του Γ. Λακόπουλου

Η εκ νέου παραπομπή σε δίκη του πρώην επικεφαλής Στατιστικής Υπηρεσίας Ανδρέα Γεωργίου, ξεσήκωσε ένα κύμα ενθουσιασμού εναντίον του και ταυτόχρονα ένα κύμα συμπαράστασης υπέρ του.

Στην πραγματικότητα όμως κανείς δεν ενδιαφέρεται για τον Γεωργίου. Το παιχνίδι παίζεται αλλού και για λογαριασμό άλλων. Η αλήθεια δεν βρίσκεται σε όσα έκανε ένας γραφειοκράτης, αλλά σε όσα έκαναν οι πολιτικοί.

Τα στρατόπεδα -και οι ευθύνες που τους αντιστοιχούν- είναι διακριτά σ’ αυτή την υπόθεση. Η μοίρα της χώρας δεν άλλαξε επειδή αυξήθηκαν για μια χρονιά τα ελλείμματά της. Άλλαξε για την πολιτική διαχείριση που επακολούθησε. Σκοπίμως ή από λάθη, είναι άλλη υπόθεση.

Και το 1985 η χώρα πλησίασε τη χρεοκοπία- χωρίς καμιά προστασία. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν πήγε στο ΔΝΤ- στο οποίο δεν θα πήγαινε ούτε κρεμασμένος ανάποδα. Εκπόνησε ένα διετές πρόγραμμα ανάκαμψης, έβαλε επικεφαλής τον Σημίτη -όχι τους κολλητούς του -και το ξεπέρασε.

Άρα οι θεωρίες για το μονόδρομο του Μνημονίου που επέλεξε μια κυβέρνηση αλλά βαρύνεται …η προηγουμένη είναι στον αέρα. Αλίμονο αν κάθε φορά που μια κυβέρνηση μιας χώρας αποτυγχάνει δημοσιονομικά η επομένη πρέπει να την οδηγεί στο ΔΝΤ. Η αποτυχία της αποτυπώνεται στην πολιτική καταδίκη της. Τα υπόλοιπα αφορούν τους επόμενους.

Σήμερα από τη μια πλευρά βρίσκονται όσοι έχουν στην πλάτη τους τη δημοσιονομική εκτροπή του 2009 και από την άλλη όσοι οδήγησαν τη χώρα με δεμένα μάτια στο ΔΝΤ.

Οι πρώτοι είναι κυρίως οι “καραμανλικοί” και προτάσσουν ότι η Στατιστική Υπηρεσία διόγκωσε τα δημοσιονομικά στοιχεία καθ’ υπόδειξη, για να οδηγηθεί η χώρα σε διεθνή οικονομικό έλεγχο και να συκοφαντηθούν οι κυβερνήσεις Καραμανλή.

Οι δεύτεροι είναι ό,τι απέμεινε από τον νεοπαπανδρεϊσμό και επιμένουν ότι η δημοσιονομική εκτροπή καθιστούσε αναπόφευκτη αυτή την εξέλιξη την οποία φορτώθηκε ο ιερομάρτυρας Γ. Παπανδρέου.

Ξεχνούν τις εκλογές

Είναι προφανές ότι αυτοί που βρίσκονται σε δύσκολη θέση είναι οι Παπανδρεϊκοί- το δείχνει η πορεία τους άλλωστε. Γιατί σ’ αυτή τη συζήτηση το σημαντικότερο στοιχείο δεν είναι είναι τα νούμερα της Στατιστικής Υπηρεσίας για το 2009.

Είναι ότι το 2009 έγιναν εκλογές με αυτό ακριβώς το αντικείμενο: πως η χώρα δεν θα πάει σε χρεοκοπία και διεθνή οικονομικό έλεγχο.

Οι πρόωρες εκλογές του 2009 δεν ήταν ουδέτερες ως προς το αποτέλεσμα τους. Τη μετεκλογική πορεία χάραξε ο νικητής των εκλογών. Πολλοί -και όχι “καραμανλικοί”, όπως ο Γιάννης Στουρνάρας και η Άννα Διαμαντοπούλου – έχουν δηλώσει ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχτούν διαφορετικά μετά τις εκλογές, αν ο Γ. Παπανδρέου είχε ακολουθήσει, τουλάχιστον, όσα πρότεινε ο…. Καραμανλής.

Δεν έχουν άδικο και αυτό προκύπτει από την προεκλογική αντιπαράθεση της εποχής. Η κυβέρνηση Καραμανλή παραδέχθηκε το δημοσιονομικό πρόβλημα – το οποίο προφανώς η ίδια δημιούργησε -και πρότεινε μια λύση.

Η αντιπολίτευση Παπανδρέου επέμενε ότι το μόνο πρόβλημα είναι η κυβέρνηση Καραμανλή και υποσχόταν ότι την επομένη των εκλογών θα βρέξει μάννα εξ ουρανού, αν τις κερδίσει.

Πιο απλά, υπό την πίεση της δημοσιονομικής αποτυχίας, ως Πρωθυπουργός ο Κ. Καραμανλής δήλωσε ότι η κυβέρνηση του είναι ανίσχυρη να πάρει να μέτρα που θα επαναφέρουν τη χώρα στους κανονικούς ρυθμούς εξυπηρέτησης του χρέους της και περιορισμού των ελλειμμάτων της στα όρια των κανόνων της Ευρωζώνης και ζήτησε νέα εντολή γα να το πράξει.

Έλεγε δηλαδή προεκλογικά ότι για να μην πάει η χώρα στη χρεοκοπία χρειάζονται μετεκλογικά άμεσα και δυσάρεστα μέτρα – τα οποία ο ίδιος με την ισχνή κυβέρνηση του 2007- δεν μπορούσε να πάρει και ζητούσε από τους πολίτες να αποφασίσουν για τη συνέχεια.

Υπό την επήρεια του αποτελέσματος των Ευρωεκλογών στις οποίες επικράτησε το ΠΑΣΟΚ και των δημοσκοπήσεων που τον έφερναν νικητή και στις εθνικές εκλογές, ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε ότι έχει λύσεις για όλα τα θέματα αρκεί να πάρει την κυβέρνηση.

Διαβεβαίωνε ότι θα προκαλέσει ούτως η άλλως εκλογές εν όψει της προεδρικής εκλογής του Μαρτίου του 2010, προβάλλοντας το απίστευτο επιχείρημα ότι θα καταψηφίσει τον Κάρολο Παπούλια, αλλά μετά τις εκλογές θα τον ….ψηφίσει.

Πρακτικά έβαλε τη χώρα σε διαρκή προεκλογική περίοδο, κάτι που καθιστούσε ακόμη δυσκολότερη τη λήψη μέτρων από την κυβέρνηση για να διορθώσει τα δικά της λάθη, αλλά και την κεκτημένη αδράνεια του παρελθόντος.

Δυο διαφορετικά προγράμματα

Για το ύψος των ελλειμμάτων είχε ενημερώσει προσωπικά τους δυο βασικούς πολικούς παίκτες ο διοικητής της τράπεζας της Ελλάδας Γιώργος Προβόπουλος. Άρα ουδείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε .

Οι εκλογές προκηρύχθηκαν ακριβώς για να διορθωθεί αυτή η πορεία. Αλλά δεν αντιμετωπίσθηκαν έτσι και από τις δυο πλευρές.

Ο Καραμανλής κατέθεσε στη Θεσσαλονίκη ένα περιοριστικό πρόγραμμα με πάγωμα δαπανών και μεταρρυθμίσεις. Δεν ξέρουμε αν θα το υλοποιούσε εκλεγόμενος, αλλά αφού δεν εξελέγη δεν έχει νόημα να το συζητάμε.

Ο Γ. Παπανδρέου κατέθεσε στη Θεσσαλονίκη ένα πακέτο παροχών ισχυριζόμενος ότι έχει τρόπο να το χρηματοδοτήσει. “Λεφτά υπάρχουν”. Επιμένει ως σήμερα, άλλωστε, παρότι για ένα διάστημα έλεγε ότι δεν το εννοούσε έτσι. Πάντως γνώριζε τι θα παραλάβει, άρα και ότι δεν μπορούσε να το κάνει. Και πάντως δεν είπε πότε ότι η κακή πορεία της οικονομίας θα τον αναγκάσει να βάλει τη χώρα σε Μνημόνιο.

Το θέμα γι’ αυτόν δεν ήταν η οικονομία. Ήταν ποιος κυβερνάει. Αυτός θα έδινε όσα δεν έδινε ο Καραμανλής. Αυτά έλεγε. Πλειοδοτώντας σε κάθε αίτημα και αρνούμενος να συμπράξει σε λύσεις, όπως η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, με τον τρόπο του συνέβαλε στην εκτροπή των δημοσιονομικών μεγεθών.

Ενοχοποιώντας τον ηττημένο αντίπαλο

Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι τι έκανε η Στατιστική Υπηρεσία με τους αριθμούς, αλλά τι έκαναν τα δυο μεγάλα κόμματα της εποχής και η κυβέρνηση που κέρδισε τις εκλογές.

Για τον Καραμανλή δεν μπορούμε να μιλήσουμε αφού έχασε τις εκλογή. Ο ενδεχόμενος ισχυρισμός του ότι θα έλυνε το πρόβλημα που οι κυβερνήσεις του και η διεθνής κρίση δημιούργησαν -με περιοριστική πολιτική ως το τέλος του χρόνου- μένει στη σφαίρα των υποθέσεων.

Για τον Γ. Παπανδρέου όμως μπούμε να μιλήσουμε. Γιατί ενώ εξασφάλισε την βασική πολιτική προϋπόθεση για λύση του προβλήματος, δηλαδή μεγάλη εκλογική νίκη και ισχυρή πλειοψηφία – και ενώ είχε ήδη τη θέση του ηττημένου για μέτρα,- αν δεν κινήθηκε να επιδεινώσει το πρόβλημα, αλλοιώνοντας και τους αριθμούς μεταξύ των άλλων, πάντως δεν κινήθηκε για να το λύσει.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι τα ΝΕΑ έγραφαν στο κύριο άρθρο τους το περασμένο Σαββάτο..

“ Ωστόσο, η κυβέρνηση Παπανδρέου έκανε στο ξεκίνημά της ένα λάθος, μεγαλύτερο κι από το «λεφτά υπάρχουν» της ΔΕΘ. Επιχείρησε να πολιτικοποιήσει ένα εθνικό ζήτημα – μετατρέποντας το έλλειμμα σε όπλο κατά της ΝΔ. Ποιος θυμάται ότι τον Δεκέμβριο του 2009 η τότε συμπολίτευση, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, προκάλεσε τέσσερις εξεταστικές επιτροπές – αναθερμαίνοντας τον ξεθωριασμένο ρόλο τους στη δημόσια ζωή;

Το Μνημόνιο όμως δεν ήταν ακόμη ένα όπλο στην εργαλειοθήκη της πόλωσης. Ήταν πυρηνική βόμβα. Το ΠΑΣΟΚ του 2009 προτίμησε την εξουσία και την ενοχοποίηση των αντιπάλων. Ευθύνες η ΝΔ, βεβαίως, είχε. Αλλά το διάστημα 2001 – 2009 ήταν όλο χαμένο -και δεν κυβέρνησε μόνο η ΝΔ τότε. Η μόνη λύση – και η υπέρβαση – θα ήταν η συναίνεση. Όταν το κατάλαβε η κυβέρνηση Παπανδρέου, το καλοκαίρι του 2011, ήταν πολύ αργά”.

Με άλλα λόγια η κυβέρνηση Παπανδρέου ενδιαφερόταν μόνο να κατηγορήσει έναν αντίπαλο, τον οποίο είχε ήδη νικήσει, και ταυτόχρονα άφηνε το χρόνο να τρέχει σε βάρος τη χώρας.

Την επομένη των εκλογών έσπευσε να προαναγγείλει το -εκτιμώμενο για το τέλος του χρόνου -ύψος του ελλείμματος, χωρίς να κάνει το παραμικρό για να το περιορίσει και χωρίς να πάρει μέτρα ανάσχεσης της πορείας που δημιούργησε τις αρνητικές δημοσιονομικές επιδόσεις.

Ο Γιάννης Παπαναστασίου, τελευταίος υπουργός Οικονομικών της ΝΔ, έχει εκθέσει επωνύμως τη θέση του για τα δημοσιονομικά του 2009 και τον τρόπο που εξελίχθησαν ως το τέλος του χρόνου σε μια μπροσούρα που εξέδωσε στις αρχές του 2010.

Τι ήθελε πραγματικά ο Παπανδρέου;

Η κυβέρνηση Παπανδρέου κινήθηκε εξ αρχής σχιζοφρενικά. Κατήγγειλε τη ΝΔ για τα ελλείμματα και το χρέος, αλλά ταυτόχρονα διαβεβαίωνε ότι “ το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ” δεν είναι διαπραγματεύσιμο και έκανε …παροχές.

Διαφήμιζε δηλαδή τον κίνδυνο της χώρας και τον άφηνε να εξελίσσεται επειδή μπορούσε να τον χρεώσει στον αντίπαλό του. Σα να κυβερνούσε ο Καραμανλής και μετά τις εκλογές.

Ο ίδιος ο Παπανδρέου είναι αμφίβολο αν ήξερε τι έκανε, αλλά αν ήξερε τότε αυτό που έκανε αφήνει ερωτηματικά.

Ως ισχυρός Πρωθυπουργός, αντί να σχηματίσει κυβέρνηση με τον υψηλότερο βαθμό αξιοπιστίας, σχημάτισε κυβέρνηση κηπουρών και άρχισε να περιοδεύει- δίκην αυτοσκοπού -ανά τον πλανήτη. Χωρίς στόχο και αντικείμενο όπως έδειξε η ατυχής παρουσία του στο Νταβός.

Αντί να κινηθεί ταχύτατα για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας κατέθεσε προγράμματα εκθέσεις ιδεών που απέρριπτε η Ευρωπαϊκή Ένωση και έβαζε “πιστόλια στο τραπέζι” , φλερτάροντας με το -απαγορευμένο για το ΠΑΣΟΚ από την ίδρυση του- ΔΝΤ.

Σε άγνωστο χρόνο και χωρίς καμιά ενημέρωση – εξουσιοδότηση -σε κανένα κυβερνητικό η κομματικό όργανο συζητούσε με τον “ φίλο του και σοσιαλιστή” Στρος Καν και έφερνε από τα τέλη του 2009 από την πίσω πόρτα το ΔΝΤ στην Ελλάδα. Για “τεχνική βοήθεια”.

Ως τις αρχές του 2010 η χώρα ήταν ακόμη σε θέση να δανειστεί. Θα έβρισκε όσα λεφτά χρειαζόταν για να χρηματοδοτήσει ένα στέρεο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης, μεταρρυθμίσεων και ριζικών αλλαγών που θα έπειθαν την διεθνή κοινότητα και κυρίως τις αγορές ότι θα δράσει αποφασιστικά. Δεν το έκανε. Γιατί δεν είχε τέτοιο πρόγραμμα.

Απελπισμένη η Βάσω Παπανδρέου -επικεφαλής αρμόδιας επιτροπής της Βουλής- επισκέφτηκε στα τέλη του 2009 τον Γ. Παπακωνσταντίνου και του ζήτησε άμεση λήψη μέτρων, αλλά δεν πήρε απάντηση. Ως εκείνη τη στιγμή η χώρα μπορούσε να αποφύγει όσα επακολούθησαν. Αλλά ο άπειρος υπουργός Οικονομικών και ο διόλου εξοικειωμένος με τα οικονομικά Πρωθυπουργός είχαν άλλες επιδιώξεις και σχημάτιζαν… διεθνείς επιτροπές, ή συζητούσαν λύσεις με τον Βαρουφάκη και τον Γκαλμπρέηθ.

Μνημόνιο χωρίς εφαρμογή

Το κυρίως ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι τι έκανε κάτι δεν έκανε ο Γεωργίου. Θα τα βρει με το φυσικό δικαστή του. Ή πόσο ήταν το έλλειμμα και το χρέος.

Το ζητούμενο είναι γιατί ο νικητής των εκλογών -που έγιναν για να αποτραπεί η χρεοκοπία και το Μνημόνιο- έχασε χρόνο. Ή γιατί, όπως προκύπτει εκ των υστέρων, αποδέχτηκε ένα Μνημόνιο -χωρίς διαπραγμάτευση κρίσιμων θεμάτων όπως είναι το χρέος. Γιατί το έφερε στη Βουλή, χωρίς να το έχουν διαβάσει καν οι υπουργοί του, και γιατί δεν το υλοποίησε στο χρόνο που προέβλεπε.

Γιατί δεν μετρίασε προεκλογικά τις υποσχέσεις του. Γιατί δεν τις ακύρωσε μετεκλογικά. Γιατί δεν έσπευσε να στείλει μηνύματα αλλαγής πορείας της χώρας. Γιατί δεν απευθύνθηκε στους πολίτες πριν τους αλυσοδέσει στο Μνημόνιο, αφού η υπαγωγή της χώρας σε Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο δεν περιχέονταν στην εντολή που του έδωσαν.

Το 2009 τον ψηφίσαν γι’ αυτά που τους υποσχόταν, όχι για να τους …σώσει. Αν διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να τα κάνει γιατί δεν παρέδωσε την εντολή και εφάρμοσε μια πολιτική για την οποία δεν είχε εξουσιοδότηση; Τουλάχιστον ο Τσίπρας το καλοκαίρι του 2015 έκανε εκλογές, όταν άλλαξε πολιτική.

Η εικόνα έξι χρόνια μετά είναι καθαρή για ό,τι έγινε το 2009, έτος κλιμάκωσης της διεθνούς κρίσης.

Η κυβέρνηση Καραμανλή χάνει τον έλεγχο της οικονομίας, αλλά το σηκωμένο δάκτυλο του Παυλίδη, η τυφλή αντιπολίτευση Παπανδρέου και ο πόλεμος του μιντιακού συστήματος και των “νταβατζήδων” δεν της επιτρέπουν πάρει μέτρα που θα σώσουν την παρτίδα και ο Πρωθυπουργός κάνει το αυτονόητο: ζητεί νέα λαϊκή εντολή, ανοίγοντας τα χαρτιά του για τις προθέσεις του.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου παραλαμβάνει ένα πρόβλημα -το οποίο γνώριζε ως αντιπολίτευση, χωρίς αυτό να την εμποδίσει στην παροχή υποσχέσεων. Αντί να αξιοποιήσει την “πάσα” του προκατόχου της και να αντιδράσει με άμεσα μέτρα συνέχισε την … αντιπολίτευση στην ηττηθείσα ΝΔ . Ο νέος Πρωθυπουργός έκανε ασκήσεις προσωπικής διεθνούς κυκλοφορίας, αναγγέλλοντας- από ένα νησί με επικοινωνιακό περιτύλιγμα- ακόμη και την υπαγωγή σε διεθνή εποπτεία που αποφάσισε μόνος του – ως …αφετηρία ανάκτησης της εθνικής ανεξαρτησίας. Πρώτα την κατέλυσε και μετά θα την ανακτούσε.

Η αποτυχία των κυβερνήσεων Καραμανλή στα δημοσιονομικά, έγινε άλλοθι για παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας στα πάντα από τον Παπανδρέου. Χωρίς να δεχθεί ούτε καν τις εισηγήσεις των υπουργών του -Ευάγγελος Βενιζέλος, Χάρης Παμπούκης, Ν. Σηφουνάκης- και για έγκριση του Μνημονίου με αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή, ως στοιχειώδες μήνυμα για την κρισιμότητα του θέματος. Ήθελε τη δόξα μόνος του!

Η πολιτική καταδίκη του Καραμανλή στην κάλπη του 2009, έγινε αφορμή για συνολική καταδίκη της χώρας από μια κυβέρνηση που μόνο γι’ αυτό που έκανε δεν εξελέγη, ενώ ακόμη και σήμερα ο τότε Πρωθυπουργός δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται σε τι έβαλε την υπογραφή του.

Η ιστορία θα αποδώσει τα του Καίσαρος τω Καίσαρα και τα του Θεού τω Θεώ. Μην τα περιμένουμε όλα από το Γεωργίου.