Αγνοείται το πολύτιμο ιστορικό αρχείο του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς

Ζητείται η άμεση παρέμβαση του Δήμου Πειραιά και των Γενικών Αρχείων του Κράτους

Το θέμα του χαμένου αρχείου ανακινήθηκε τις τελευταίες δύο εβδομάδες, με δύο επάλληλες εκπομπές στο δημοτικό ραδιόφωνο «Κανάλι Ένα» για το νέο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, με παρεμβάσεις του Γιώργου Ανωμερίτη -πρώην υπουργού και τελευταίου προέδρου του κρατικού ΟΛΠ- του καθηγητή του ΕΜΠ Νίκου Μπελαβίλα, του πρώην υπουργού και βουλευτή Α’ Πειραιά Θοδωρή Δρίτσα και του πρώην γενικού γραμματέα λιμένων Χρήστου Λαμπρίδη. Η ουσία που προέκυψε είναι ότι Το πολύτιμο αρχείο με τεκμήρια δύο αιώνων ιστορίας του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας είναι χαμένο κάπου στις αποθήκες του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς.

Το Αρχείο του ΟΛΠ πρωτοεμφανίστηκε χάρη στον αξέχαστο ιστορικό της πόλης και πρόεδρο της «Φιλολογικής Στέγης», Γιάννη Χατζημανωλάκη, ο οποίος δημοσίευσε υλικό στο βιβλίο του για τον Πειραιά το 1996 όπως και στα Ετήσια Δελτία του ΟΛΠ, που επιμελείτο ως προϊστάμενος του Τμήματος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων από το 1964 έως το 1988.

Το 1997 εντοπίστηκε ακέραιο το παλαιό Τεχνικό Αρχείο, το οποίο περιλάμβανε μεταξύ άλλων και τα σχέδια των λιμενικών εγκαταστάσεων, που κληρονόμησε ο ΟΛΠ από την προηγούμενη Επιτροπή Λιμένος η οποία με διαφορετικές μορφές διοικούσε το λιμάνι από το 1848 έως το 1930. Σχέδια του αρχείου αντιγράφτηκαν από ομάδα του ΕΜΠ και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και δημοσιεύθηκαν σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο για τις τεχνολογίες της θάλασσας, που έγινε στη Θεσσαλονίκη.

Αργότερα το 2011, ο Γιώργος Ανωμερίτης προσπάθησε να το συγκροτήσει ως Ιστορικό Αρχείο και δημοσίευσε τμήματά του. Η δράση εκείνη συνεχίστηκε και το 2015-2019 με εμπλοκή ειδικών επιστημόνων και έναρξη ψηφιοποίησης του σπάνιου υλικού. Έκτοτε το Αρχείο του ΟΛΠ αγνοείται.

Πληροφορίες το θέλουν να βρίσκεται διάσπαρτο σε αποθήκες του Οργανισμού, χωρίς φροντίδα και επιμέλεια ειδικών αρχειονόμων και συντηρητών, απρόσιτο σε οποιονδήποτε και πιθανότατα εκτεθειμένο σε μεγάλο κίνδυνο καταστροφής. Είναι άγνωστο πλέον αν έχει λεηλατηθεί, όπως και πού βρίσκεται το παλαιό αρχείο χαρτών και σχεδίων που σωζόταν στις αποθήκες στο Καστράκι ή πού βρίσκεται το σημαντικό φωτογραφικό αρχείο το οποίο διαχειριζόταν το Τμήμα Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων.

Ίσως κανένα άλλο μεγάλο αρχείο της πόλης δεν είχε τη δραματική τύχη του Αρχείου του ΟΛΠ.

Ο Δήμος Πειραιά διαθέτει ένα πολύ μεγάλο Δημοτικό Ιστορικό Αρχείο. Είναι ένας θησαυρός των δύο αιώνων ιστορίας της πόλης. Διοικείται από επιστήμονες που γνωρίζουν πολύ καλά τη δουλειά τους και αυτή την περίοδο ψηφιοποιείται. Το γιγαντιαίο αρχείο των Λιπασμάτων Δραπετσώνας (ΑΕΕΧΠΛ) διασώθηκε ολόκληρο και βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Μέσα σε αυτό σώζεται και υλικά του Ναυπηγείου Βασιλειάδη. Τα αρχεία του Μηχανουργείου Κούππα και της Κλωστοϋφαντουργίας Ρετσίνα διασώθηκαν επίσης από εθελοντές ιστορικούς του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και σήμερα βρίσκονται ασφαλή στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Το αρχείο της ΔΕΗ με την ιστορία των δύο πειραιώτικων πρώτων ηλεκτρικών σταθμών, του Νέου Φαλήρου και του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται ασφαλές στο υποδειγματικό Ιστορικό Αρχείο της ΔΕΗ.

Πολλά αρχεία βιομηχανιών του Πειραιά έχουν επίσης επιβιώσει είτε με πρωτοβουλία των ίδιων των εταιρειών όπως η «Ελαΐς», είτε έχουν καταλήξει σε ασφαλές περιβάλλον, στα ιστορικά αρχεία τραπεζών όπως της Εθνικής Τράπεζας και της ΕΤΒΑ.

Εκτιμάται ότι η Cosco δεν πρόκειται να σεβαστεί την έγγραφη ιστορία της πόλης που τη φιλοξενεί. Φαίνεται ότι μόλις δόθηκε το «πράσινο φως» το 2019 εγκατέλειψε τα αρχειακά τεκμήρια στην τύχη τους.

Είναι προφανής η ανάγκη να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση οι υπηρεσίες των Γενικών Αρχείων του Κράτους και του Ιστορικού Αρχείου Δήμου Πειραιά. Για να διαπιστωθεί η κατάσταση, το μέγεθος του κινδύνου καταστροφής, οι πιθανές ζημιές που έχουν γίνει. Το αρχείο του ΟΛΠ πρέπει να περάσει το ταχύτερο δυνατόν στο Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά και μάλιστα με έξοδα της Cosco η οποία φέρει την πλήρη ευθύνη για όλη αυτή την εξέλιξη. Ο Δήμαρχος Πειραιά, ως μέλος του ΔΣ της Cosco οφείλει να κινητοποιηθεί άμεσα προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλιώς φοβούμαστε πως τα υπολείμματα του αρχείου κινδυνεύουν, στην καλύτερη περίπτωση, να εντοπιστούν σε παλαιοπωλεία και δημοπρασίες σπανίων εγγράφων, όπως πολλές φορές έχει συμβεί στο παρελθόν.

Δημοτική Παράταξη “Πειραιάς για Ολους”